Odczyny kłaczkujące

Odczyn kłaczkujący w kile opiera się w zasadzie na tym samym zjawisku immunologicznym, co odczyn wiązania dopełniacza. Zachodzi tu również reakcja serologiczna między przeciwciałami (reaginami) zawartymi w surowicy kiłowej a antygenem lipidowym. W wyniku tej reakcji antygen pod wpływem surowicy kiłowej wypada z roztworu w postaci mniejszych lub większych kłaczków. Eagle, próbując wytłumaczyć przyczynę wypadania w postaci kłaczków sympleksu antygen-surowica kiłowa, a brak tego zjawiska przy połączeniu antygenu z surowicą normalną, wysunął następującą hipotezę. Białko surowicy niekiłowej, łącząc się z cząstką antygenu na jego ^powierzchni, spełnia rolę ochronnego koloidu hydrofitowego i nadaje w ten sposób zawiesinie dużą trwałość w roztworach wodnych. Natomiast białko surowicy kiłowej łączy się z cząstką antygenu w inny sposób, w wyniku czego na powierzchni tego sympleksu powstaje nadmiar grup hydrofobowych. Tak zmieniona zawiesina antygenowa odznacza się dużą wrażliwością na działanie różnych czynników strącających. I dlatego zawiesina antygenowa zawierająca sympleksy antygen-surowica kiłowa łatwiej się wytrąca pod wpływem elektrolitów, niż zawiesina antygenowa zawierająca sympleks antygen-surowica prawidłowa. W tym, zdaniem Eagle’a, leży istota wszystkich kłaczkujących odczynów kiłowych. Warto w tym miejscu jeszcze dodać, że charakterystyczną właściwością sympleksu antygen + surowica kiłowa jest zdolność wiązania dopełniacza. Jest to zasadnicza różnica między kłaczkami swoistymi i nieswoistymi, powstałymi np. wskutek adsorpcji. Opisano bardzo wiele modyfikacji odczynu kłaczkującego. W gruncie rzeczy różnice pomiędzy poszczególnymi modyfikacjami odnoszą się wyłącznie do sposobu ich wykonania, ich czułości i swoistości. Według kolejności ich opisania Eagle dzieli odczyny kłaczkujące w kile na 3 grupy: 1. Odczyny kłaczkujące polegające na powoli pojawiającej się precypitacji. Przykładem tego rodzaju odczynów jest np. odczyn lentocholowy Sachsa i Georgiego. 2. Odczyny kłaczkujące polegające na szybkim występowaniu zmętnienia, tzw. odczyny zmętnienia. Przykładem tego rodzaju odczynów są np. odczyn Kahna, odczyn Hechta, odczyn cytocholowy Sachsa i Georgiego. 3. Odczyny kłaczkujące rozjaśnienia polegające na rozjaśnieniu mieszaniny surowicy i zawiesiny antygenowej z równoczesnym opadnięciem grubych kłaczków. Przykładem tego rodzaju odczynów są odczyny rozjaśnienia Meinickiego, odczyn Eagle’a, odczyn Kline’a i in. W odczynach kłaczkujących pierwszego rodzaju przy wyniku dodatnim powstaje delikatny osad ziarnisty, przedstawiający się w obrazie mikroskopowym jako drobne ziarenka. W odczynach kłaczkujących drugiego rodzaju w odczynie dodatnim pojawiają się rozsiane drobne skupienia powodujące zmętnienie. Oglądając pod mikroskopem widzi się drobne ziarenka, jednak znacznie liczniejsze niż w poprzednich odczynach. Natomiast w odczynach kłaczkujących trzeciego rodzaju, tzw. odczynach rozjaśniania, przy dodatnim odczynie powstają duże kłaczki w przejrzystym płynie, a w obrazie mikroskopowym widzi się bardzo liczne ziarenka zlepione w kłaczki. Spośród licznych modyfikacji do najczęściej (szczególnie w Polsce) stosowanych należy zaliczyć wśród odczynów posługujących się antygenem lipidowym nie oczyszczonym odczyn cytocholowy i odczyn Kahna, a wśród odczynów posługujących się antygenem kardiolipinowym — odczyn VDRL.